Kunnen planten praten?

Dat planten kunnen praten, is lange tijd afgedaan als zweverige onzin. De weerstand dat planten iets zouden kunnen wat wij aan onszelf achten voorbehouden te zijn, zit kennelijk diep. In essentie is ‘praten’ een vorm van communiceren. En voor communicatie heb je een brein nodig, zo luidt de tegenwerping, een orgaan dat wel bij dieren en niet bij planten aanwezig is.

Maar waarom zouden planten niet intelligent kunnen zijn zonder een brein, maar wel met iets dat wij (nog) niet kunnen definiëren of bevatten? Het opvallendste verschil tussen planten en dieren is dat planten zich niet kunnen voortbewegen en dieren wel. Als wij, dieren, honger hebben gaan we eten zoeken, bij gevaar grijpen we naar de wapens of rennen we weg. Omdat planten gebonden zijn aan één plek, geworteld zijn, kunnen ze dat allemaal niet; ze zijn compleet afhankelijk van hun omgeving. Om te overleven, gingen ze op zoek naar andere listen: de ontwikkeling van sensorische mechanismen. Die blijken enorm complex en verfijnd te zijn.

Plantenfysiologen kwamen in 2015 tot de conclusie dat planten intelligenter zijn dan mensen. Terwijl wij maar over vijf zintuigen beschikken, doen zij dat over twintig! Ondanks de zogenaamde ‘vooruitgang’, zijn we als moderne samenleving in haar geheel ver afgezakt. Onze primitieve voorouders, nog in de natuurstaat, zagen in álles een ziel, wat de wezens gelijkwaardig aan mensen maakte. Die projectie gold voor dieren, planten en zelfs objecten van ‘niet-levende natuur’, zoals rotsen. Dat laatste was heel knap gezien, want door te vergaan geven ze mineralen af die worden benut door planten, die weer gegeten worden door dieren.

Alles geeft dus leven en we kunnen niet zonder elkaar, wat voldoende reden zou moeten zijn voor acceptatie. Het bovenstaande begreep niet alleen de mens in de kindsheid van zijn bestaan, ook jonge kinderen van nu vertonen nog die neiging: het heilige en bezielde inzien van alles. Dichters en schrijvers, die het geluk hadden hun kinderlijkheid te behouden, eveneens. Zij praten niet alleen met planten en dieren, maar wórden door hen ook aangesproken. De mooiste uiting van deze ‘communicatie’ vind je in het gedicht uit 1858 van de grote Vlaamse priester-dichter Guido Gezelle: ‘Mij spreekt de blomme een tale / mij is het kruid beleefd / mij groet het altemale / dat God geschapen heeft!

Thijs